ÇOK YÖNLÜ ADAM LEONARDO DA VİNCİ

 

 Sevgili arkadaşlar bu hafta yazımda sizlere başarılı ve birçoğumuzun tanımış ya da duymuş olduğu Leonardo Da vinci den örnekler vereceğim ve bunlardan kendi meslek hayatımızda (matematik) yararlanabilecek miyiz ya da nasıl yararlanabileceğimiz hakkında fikir yürütmeye çalışacağız.

  

 

 Öncelikle size Vitruvius Adamı eskizinden söz etmek istiyorum. Leonardo'nun bir çok kadavra üzerinde çalışarak insan bedeniyle ilgili başarılı çizimler yapmış olduğunu öğrendim. Bu çizimler sonrasında kendini oldukça geliştirmiştir mutlaka. 

      Antik Romalı olan bir mimar ve yazar olan Marcus Vitruvius Pollio'nun "De Architectura" adlı eserinde açıkladığı oranlardan esinlenerek yapmış olduğu çizim "Vitruvius Adamı" olarak günümüze kadar gelmiş. İncelediğimiz zaman oldukça başarılı bir çizim yaptığını söyleyebiliriz değil mi? Böyle etkili bir çizim yapmasında insan bedeninin anatomik yapısını iyi tanıması ve çizimler yapmasının etkisi olmalı tabi. 

     Eskizi incelediğimizde adamın bir kare ve çember içine sığdırılmış olduğunu görüyoruz değil mi arkadaşlar. Leonardo ya göre bu kare maddesel varlığı, çember ise ruhsal varlığı ise çember olarak belitmiş. Yani insan ve doğayı birbiriyle ilişkilendirmeye çalışmış. 

  Bir matematikçi olarak benim asıl ilgimi çeken nokta da şu eskizin altındaki ve üzerindeki yazılar. Sanatçımız burada oranların kanunundan, insanların oranlarından söz etmiş. Bu da onun oranlar hakkındaki merakını ve ilgisini gösterir. Vitruvius Adamı aynı zamanda Altın Oran'ı anlatmaktadır. Önceki haftalardaki yazılarımızdan bildiğimiz gibi bir bütün ve parçaları arasındaki mükemmel bir orandır Altın Oran. Tabii oran kavramını görmek de bir matematik öğretmeni adayı olarak hemen benimde ilgimi çeker ve bilmek isterim. Çünkü biz öğretmenler açısından öğrencilerimize matematiği somutlaştırmaya çalışmak oldukça güç olmaktadır. Gerçek hayattan somut örneklere oldukça ihtiyaç duymaktayız. Vitruvius Adamı bizim için bir öncü olarak insan vücundaki altın oranı öğrencilerimize örnek göstermek hem onlara matematiğin hayattan kopuk, soyut ve gereksiz bir ders olmaktan çıkarır hem de biz öğretmenler için  geleceğimizin mimarı olan gençlerimize matematiği sevdirmek için iyi bir seçenek olur elbet. 

 

   Benim için öne çıkan konu oran oldu. Peki biz bu oranı kendi alanımızda nerelerde kullanabiliriz arkadaşlar? Bu sorunun cevabına ulaşmak için MEB Talim ve Terbiye Kurulu'ndan yardım alalım elbette 😊 6. ve 7. sınıf Oran Orantı alt öğrenme alanı gözüme ilişti hemen. Böyle bir örneği öğrencilerimin ilgisini çekmek ve aslında orantının bir çok yerde karşımıza çıkabileceğini gösteren örneklerden biri olarak kullanabilirim . Öncesinde araştırıp gelmelerini isteyerek dersin başında kısa bir süre bundan bahsedip ilgiyi topladıktan sonra ders işleyişine geçilebilir. Zaten Altın Oran da öğrencilerin bilmesi istenen bir bilgidir.

  Matematiğimizi bir kenarda bizi beklemeye bıraktıktan sonra dönelim yine Leonardo Da Vinci'ye. Bir başka ilgimi çeken eseri de dünyaca ünlü hala çözülememiş sırları olduğu düşünülen Mona Lisa... 

  

Mona Lisa'nın Leonardo için özel biri olabileceğini düşünmüştüm. Fakat kim olduğu hakkında bilgi edinilememiş. Açıkçası yüz hatları bana bir dönem yanında yaşamış bir erkek olan hizmetçisi ve asistanı Salai'yi anımsatıyor 😊 Tablo için ilginç olan bir şey de hiç fırça darbesine rastlanmamış olması. Şimdi bizim için önemli olan bir noktaya gelelim. Öğrencilerimiz de merak edebilir bunu. Altın Oran bu tablonun neresinde?  tablonun eninde ve boyunda, Mona Lisa'nın yüz hatlarında.. Nasıl bulunduğuna bakacak olursak:

  

   Tabloda kullanılan altın oran sisteminin olduğunun anlaşılabilmesi için altın oran sisteminin kullanılış ve bulunuş şeklinin bilinmesi gerekir. Bu sistemin var olup olmadığı resim yüzeyinde tam orta kısma iki eşit dikdörtgen çizilmesi ile oluşturulmalıdır. Bu dikdörtgenlerin ortak olan kenarının, tablodaki karenin tabanını kestiği noktaya pergel konularak çizilecek olan daire sayesinde karenin karşı köşesine değmesi gerekir. Yani yarı çapı bir dikdörtgenin köşesi olur. sonra karenin tabanından çizdiğimiz daire ile kesme noktasına kadar uzatılır. Yeni çıkan bu şekli dikdörtgen geometrisine tamamladığınızda karenin yanında yeni bir dikdörtgen oluşmasını sağlarsınız. İşte bu yeni dikdörtgen Sizlere taban uzunluğunun yani karenin tabanın uzunluğunu da altın oran denilir. Karenin taban uzunluğu büyük dikdörtgen şeklinin taban uzunluğuna oranı da altın orandır.Sonuç olarak elde edilen bu büyük dikdörtgen aslında altın oran sisteminin sabit sayısı 1,618 eşittir. buda yapılan Mona Lisa resminin bir altın oran mekanizması içerisinde çizildiğini gösterir.

   Sanatçı eserlerinde altın oranı etkili bir biçimde kullanmış. Bunu bilinçli bir şekilde kullanma ihtimali yüksek bence. Altın Oran'ın doğayla uyumu bu olsa gerek. Gelelim matematikle ilişkisine. Az önce de belirttiğim gibi oran orantı açık bir şekilde vardır ve geometri. Geometri bilinmesi gerekir. Dikdörtgen, kare, daire, oranlama hatta pergel kullanımının bilinmesi gerektir. Oran orantı konusunun başında sözel olarak bu örnek verilebilir. Altın oran bu şekilde bulunabiliyorsa öğrencilerimize buldurmaya çalışabiliriz. Öğretim programını incelediğimde bir 6.ya da 7. sınıf öğrencisi bu aşamaları uygulayabilecek bilgilere sahiptir aslında. Eğer yapılabilirse ders sonunda ya da değerlendirme aşamasında uygulatmak çok verimli olabilir diye düşünüyorum. Öğrenciler de böyle bir uygulamayı başardıkları için mutlu olacaklardır ve kendilerine olan güvenleri artıp derse karşı ilgileri artacaktır ve doğada matematiği görmeye başlayacaklardır. Böylece ders onlar açısından daha öneme sahip olacağını düşünüyorum.

   Bu haftalık yazımın sonuna geldik arkadaşlar, bir sonraki yazımda buluşmak ve matematiği sevdirebilmek dileğiyle ..